باشگاه خبری فراساحل: نخستین نسل واقعی شرکت‌های بین‌المللی ایرانی در صنعت نفت با ایجاد شرکت‌های E&P شکل می‌گیرند.‌ به گزارش باشگاه خبری فراساحل و به نقل ازشانا، بیژن مستقل در یادداشتی که ماهنامه اکتشاف وتولید آن را منتشر کرد، با اشاره به شکل گیری نخستین نسل شرکت‌های E&P در اقتصاد بالادستی صنعت نفت به واکاوی فعالیت این شرکت‌ها پرداخته است.

در این یادداشت می‌خوانیم :
١٩ تا ٢٤ خردادماه امسال ارزیابی و تعیین صلاحیت نخستین نسل شرکت‌های E&P دراقتصاد بالادستی صنعت نفت ایران از سوی معاونت مهندسی وزارت نفت مرکب از کارگروهی شامل خبرگان فنی – تخصصی، حقوقی و مالی در ماه مبارک رمضان صورت پذیرفت. این پوست اندازی در نظام بنگاهداری اقتصادی صنایع بالادستی صنعت نفت برای زایش نخستین نسل واقعی شرکت‌های بین‌المللی ایرانی است که در عرصه مدیریت و پذیرش Risk-Reward یعنی نخستین اصل حاکم بر اقتصاد بالادستی قرار می‌گیرند. به جرات می‌توان گفت پس از ملی شدن صنعت نفت ایران، این اولین بار است که شرکت‌های ایرانی بزرگ مقیاس با چنین رویکردی در تعاملات توسعه امور اکتشاف و تولید قرار می‌گیرند. تاکنون شرکت‌هایی با شناسنامه پیمانکار عمومی، پیمانکار عملیات نفتی و .... در این عرصه با ماهیت تمام خصوصی یا نیمه دولتی عمل می‌کردند که از کارایی لازم در تحول و بین‌المللی شدن برخوردار نبودند. لیکن با سیاست تغییر ماهیت برخی از این پیمانکاران و شرکت‌های سرمایه گذاری برای پذیرش ریسک ورود به بخش بالادستی، می‌توان ادعا کرد که قواعد بازی در بخش بالادستی در عرصه بین‌المللی را تا حدی یاد گرفته‌ایم. ترسیم نظام قراردادی جدید یعنی، قراردادهای جدید نفتی هم، چنین دیدگاهی را تقویت می‌کند هرچند نوع قراردادهای ریسک سرویس هنوز ابزار کامل و جامعی برای عملکرد وسیع این شرکت‌ها در تنوع فرصت‌های بالادستی از اکتشافی، توسعه‌ای و تولیدی که در کشور دیده می‌شود، نیست.

مسئله هم واضح است، کافی است این حالت را در نظر بگیریم که اگر همین شرکت‌های E&P داخلی مان در خارج از کشور وارد تجارت اکتشاف و تولید شوند، می‌توانند با انواع قراردادهای موجود، قدرت عمل بالاتری داشته باشند تا این که در داخل کشور فعالیت کنند. نظام قراردادی متنوع و کارآ، هنوز نقص درک ما در عرصه مدیریت فرصت‌های بالادستی است که چارچوب حقوقی و اقتصادی و مدل چرخه مالی آن هنوز، به نظر، بدوی و ناکارآ می‌رسد؛ هرچند مدل قراردادهای جدید نفتی یک قدم به جلو محسوب می‌شود. مدل سنجش صلاحیت شرکت‌های ایرانی E&P در حال حاضر به عنوان اولین نسل براساس استانداردهای بین‌المللی کسب و کار اکتشاف و تولید لحاظ شده است.‌مرجع فرایندی بین‌المللی ENERGESTICS  که از سوی کنسرسیومی از شرکت‌های بین‌المللی نفتی تدوین شده است، در قالب ١٩ فرایند در سه حوزه مدیریت و رهبری، خدمات مالی و ستادی و در نهایت فنی – تخصصی ارزیابی‌ها را جلو بردند. در حوزه مدیریت و رهبری باید مشخص می‌شد سازمان چگونه محیط کسب و کار خود را در اکتشاف و تولید تجزیه و تحلیل کرده و نیازمندی‌های ذینفعان خود و انتظارات و تقاضاهای آنان را شناسایی می‌کند. همچنین باید اثبات شود که هدایت و جهت دهی کسب وکار شرکت در حوزه اکتشاف و تولید به خوبی صورت گرفته و دغدغه‌های تجاری آن از قبیل فرصت‌های اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری، فناوری نوظهور بالادستی و اهداف و استراتژی‌های شرکت، برنامه رشد و کسب و کار، مدیریت ریسک و برنامه کسب و کار هریک از دارایی‌های شرکت ( میدان‌های نفت وگاز، قراردادهای خدمات و مشارکت در تولید شامل مخازن، چاه‌ها و تاسیسات خشکی و دریایی) پایش و برنامه‌ریزی شده باشد.

سازمان چگونه فرصت‌های جدید را برای خرید و فروش شناسایی و ارزیابی می‌کند و سبد دارایی‌ها را به روز کرده، طرح‌ها و پروژه‌های مربوط به هر دارایی را مطابق با برنامه مرجع اجرا و پایش می‌کند؟ در حوزه مالی و ستادی برای تحقق اهداف شرکت‌های اکتشاف وتولید، تامین منابع مورد نیاز به ویژه مالی، کالا و خدمات برای هر دارایی مثل حفاری چاه‌ها و بهره‌برداری، لجستیک و حمل ونقل، فناوری اطلاعات و مهارت‌ها و توسعه منابع انسانی مطرح بوده است. در حوزه فنی – تخصصی گروه‌های فنی فرایندهای اصلی اجرایی را برای عملیاتی کردن اهداف سازمان به سرانجام می‌رسانند. کل زنجیره اکتشاف تا ترک مخزن شامل این فرایندها در طول عمر یک دارایی بالادستی است. طراحی و انجام پیمایش‌های لرزه‌ای و زمین شناسی، مطالعات مخزن و تهیه طرح توسعه، طراحی چاه و تکمیل و تعمیر چاه‌های نفت وگاز، تاسیسات رو زمینی بالادستی، در خشکی و دریا، خطوط لوله و صدور تولیدات هیدروکربنی، تعمیر و نگهداشت دارایی‌های هیدروکربنی از جمله این فرایندهای اجرایی شرکت‌ها بوده است.‌ در مدل‌های مرجع (Energistics) فرایندهیا شرکت‌های اکتشاف و تولید در قالب یک دسته بندی در سه حوزه ( فرآیندهای اصلی، فرآیندهای پشتیبانی و فرآیندهای مدیریتی) ارائه شده اند که شامل موارد زیر هستند:
١-توسعه چشم انداز و استراتژی
٢-کسب، اکتشاف و ارزیابی دارایی هیدروکربن
٣-توسعه، تولید و تخلیه دارایی هیدروکربن
٤-مدیریت فناوری‌های بالادستی نفت وگاز
٥-مدیریت فناوری اطلاعات
٦-توسعه و مدیریت سرمایه‌های انسانی
٧-خرید، ساخت، نگهداشت و مدیریت دارایی‌های ملکی
٨-مدیریت منابع مالی
٩-مدیریت ریسک
١٠-مدیریت روابط خارجی
١١-توسعه و مدیریت قابلیت‌های کسب و کار